Η ενσωμάτωση της ποδηλασίας στις κύριες αρτηρίες μεταφορών της Ευρώπης – το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών Trans-European Transport Network (TEN-T) – θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών, ενώ θα μειώσει την εξάρτηση της ΕΕ από ξένα ορυκτά καύσιμα.

Μετά τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι η εξάρτηση της Ευρώπης από το πετρέλαιο είναι ένα υπαρξιακό πρόβλημα. Η κατανάλωση πετρελαίου όχι μόνο οδηγεί στην υπερθέρμανση του πλανήτη, την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις αναπνευστικές ασθένειες, αλλά χρηματοδοτεί επίσης πολέμους.

Και οι δύο παραπάνω χάρτες απεικονίζουν πανευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών.
Στα αριστερά βρίσκεται το TEN-T, το κύριο δίκτυο δρόμων, σιδηροδρομικών γραμμών, εσωτερικών πλωτών οδών, λιμένων, θαλάσσιων δρομολογίων, αεροδρόμια και σιδηροδρομικοί τερματικοί σταθμοί της ΕΕ. Συντονίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με τις εθνικές κυβερνήσεις και χρηματοδοτείται από την ΕΕ. Βρίσκεται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Μεταφορών.
Στα δεξιά είναι το EuroVelo, ένα δίκτυο που αποτελείται από 17 ποδηλατικές διαδρομές μεγάλων αποστάσεων, διασχίζοντας 42 χώρες και με συνολικό μήκος πάνω από 90.000 χιλιόμετρα. Συντονίζεται από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ποδηλατών (ECF) μαζί με εταίρους στα κράτη μέλη της Ε.Ε. Υποχρηματοδοτείται από την ΕΕ και επί του παρόντος δεν περιλαμβάνεται καθόλου στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Μεταφορών.

Ευτυχώς, η τρέχουσα αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραμμών ΤΕΝ-Τ είναι μια τέλεια ευκαιρία για την ΕΕ να βελτιώσει τις συνθήκες για την πιο βιώσιμη μορφή μεταφοράς, το ποδήλατο. Η ενσωμάτωση του δικτύου EuroVelo στο ΤΕΝ-Τ θα ήταν πολύ εύκολη. Σύμφωνα με υπολογισμούς Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ποδηλατών (ECF), υπάρχουν ήδη 2.652 τοποθεσίες στην ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου τα δρομολόγια του EuroVelo εκτελούνται κατά μήκος ή μέσω των δρόμων του TEN-T, σε ένα σύνολο 3.337 χιλιομέτρων. Αυτό περιλαμβάνει γέφυρες, τμήματα δρόμων, στενές ορεινές κοιλάδες, παράκτιες γραμμές και δρόμους που οδηγούν σε συνοριακές διαβάσεις. Επιπλέον, το EuroVelo επικαλύπτει σιδηροδρομικές γραμμές ΤΕΝ-Τ σε 3.336 θέσεις για συνολικά 1.901 χιλιόμετρα και εσωτερικές πλωτές οδούς σε 1.873 τοποθεσίες για συνολικά 4.688 χιλιόμετρα. Πολλές διαδρομές EuroVelo ακολουθούν μεγάλα πλωτά κανάλια και ποτάμια, όπως ο Ρήνος ή ο Δούναβης.

Καθώς η ΕΕ προσπαθεί να επιτύχει τους φιλόδοξους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και να αποσυνδεθεί από τη μαζική εξάρτησή της από ορυκτά καύσιμα, σίγουρα ο εξαιρετικά ρυπογόνος τομέας των μεταφορών της, θα ωφεληθεί σημαντικά από την ενσωμάτωση στην Πολιτική Μεταφορών ενός έτοιμου ποδηλατικού δικτύου όπως το EuroVelo. Το ποδήλατο εξοικονομεί περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια λίτρα καυσίμου ετησίως στην ΕΕ, το ισοδύναμο με αυτό που χρησιμοποιεί μια χώρα όπως η Ιρλανδία για όλες τις οδικές μεταφορές της σε ετήσια βάση.

Τι μας εμποδίζει λοιπόν να ενσωματώσουμε την ποδηλασία και το EuroVelo στο TEN-T;

Ένα επαναλαμβανόμενο επιχείρημα είναι ότι το ποδήλατο δεν εντάσσεται στο μεγάλο σχέδιο του TEN-T, το οποίο είναι ένα δίκτυο που προορίζεται να μετακινήσει τεράστιους αριθμούς ανθρώπων και οχημάτων, κυρίως πέρα ​​από τα εθνικά σύνορα. Υπό αυτή την έννοια, το TEN-T απεικονίζεται συχνά ως μια σειρά από υπερεθνικές οδούς που πλαισιώνονται από τεράστια στηθαία, με πολλαπλές λωρίδες κυκλοφορίας στις οποίες κινούνται αυτοκίνητα και φορτηγά, πλήθος επαγγελματιών και οικογένειες που ταξιδεύουν. Με άλλα λόγια, δεν είναι μέρος για ποδήλατα.

Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της κυκλοφορίας στους υπάρχοντες δρόμους και σιδηροδρόμους του ΤΕΝ-Τ λαμβάνει χώρα σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο. Η πραγματικότητα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτούς τους δρόμους για να μετακινηθούν στη δουλειά ή να πραγματοποιήσουν άλλα καθημερινά χρηστικά ταξίδια. Το εσφαλμένο επιχείρημα ότι οι δρόμοι του δικτύου ΤΕΝ-Τ πραγματοποιούν κυρίως διεθνείς μετακινήσεις δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποκλείει την ποδηλασία. Εκατομμύρια ποδηλάτες διασχίζουν τα σύνορα της ΕΕ κάθε χρόνο, ιδίως κατά μήκος των διαδρομών EuroVelo.

Το 2019, περισσότεροι από 750.000 ποδηλάτες διέσχισαν τα Πολωνο-Γερμανικά σύνορα μόνο στην ποδηλατική διαδρομή EuroVelo 10 – Βαλτική Θάλασσα, με αριθμούς που ξεπερνούν τους 7.000 ποδηλάτες την ημέρα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι περισσότεροι δρόμοι TEN-T δεν είναι μεγαθήρια υπερεθνικών οδών, αλλά δρόμοι που διασχίζουν ή συνδέουν πόλεις που θα μπορούσαν εξίσου να διαθέτουν ποδηλατικές υποδομές. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν το ποδήλατο για τις καθημερινές τους μεταφορές και με μια ευρωπαϊκή βιομηχανία ποδηλατικού τουρισμού που αναπτύσσεται εκθετικά αυτά τα χρόνια, το επιχείρημα ότι τα ποδήλατα δεν έχουν χώρο στη Πολιτική Μεταφορών της ΕΕ έχει χάσει κάθε αξία.

Οι συνδυασμένες κρίσεις του πολέμου στην Ουκρανία και η κλιματική καταστροφή θα πρέπει να ωθήσουν την ΕΕ να δώσει στο ποδήλατο πολύ μεγαλύτερο ρόλο στο σύστημα μεταφορών μας. Ας ξεκινήσουμε με την ενσωμάτωση της ποδηλασίας και το δικτύου EuroVelo μήκους 90.000 χιλιομέτρων στο TEN-T.